در دهه 1380 و اوایل 1390 با اجرائی و تعیین نمودن اصل 44 قانون اساسی، در خصوصی سازی بخش های دولتی ، تعاونی ها به عنوان مهم ترین و لایق ترین بخش خصوصی در این واگذاری مورد توجه قرار گرفتند و مزایای بسیاری را به خود اختصاص دادند. شرکت های تعاونی همچنین از مزایای معافیتهای در برخی از انواع تعاونیها برخوردارند.
انواع شرکت های تعاونی از لحاظ نوع فعالیت:
شرکت تعاونی تولیدی: شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی ، دامداری، دامپروری و پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت و معدن، عمران شهری، روستایی، عشایری و نظایر اینها فعالیت می نماید و مجموعا یک واحد تولیدی را در آن اداره می نمایند.
شرکت تعاونی توزیعی: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدماتی و سایر نیازمندیهای اعضا فعالیت می نمایند آن دسته از شرکت های تعاونی که فعالیت آنان تماما تولیدی و توزیعی باشد را شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی می نامند.
شرکتهای تعاونی تولیدی مانند دامداران، کشاورزان، پرورش دهندگان زنبور عسل یا صاحبان صنایع و گروهی دیگر که در رده تولیدی نام برده شده اند، در صورت تشکیل تعاونی برای تامین نیازهای خود از نوع تعاونیهای توزیعی (تامین کننده نیاز تولیدکنندگان) محسوب می شوند.
انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع عضویت
شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای گروهی خاص مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان، زنان، پزشکان، وکلای دادگستری، اعضا هر صنف و مشاغل خاص و نظایر اینها با رعایت شرایط آزاد تعیین می شود.
انواع و اقسام شرکت تعاونی در ایران بر حسب گرایش
کشاورزی، صنعتی، معدنی، خدماتی، مسکن، فرش دستباف، تامین کننده نیاز تولید کنندگان، تامین کننده نیاز مصرف کنندگان، اعتبار، حمل و نقل، چند منظوره، منابع طبیعی، تعاونی مصرف و تعاونی روستایی
ضوابط عمومی: شرکت تعاونی حداقل با 7 نفر عضو می تواند تاسیس شود که اعضا قانونی را برای عضویت در شرکت تعاونی داشته باشند از جمله تابعیت ایرانی- ناشتن ممنوعیت قانونی
شرکت تعاونی توسط هیئت موسس تامین میشود و پس از آن از کسانی که شرایط عضو شدن را دارند دعوت می کند، هیئت موسس پس از تهیه طرح و اساسنامه و دیگر مشخصات تعاونی اقدام به دریافت موافقت نامه تشکیل تعاونی از وزارت تعاون می نمایند و پس از دریافت اجازه نامه ثبت شرکت تعاونی از وزارت تعاون، شرکت را ثبت می نمایند. پس از آن پروانه تاسیس شرکت تعاونی بوسیله وزارت تعاون صادر می شود.
اعضا در جلسه مجمع عمومی عادی اعضای هیئت مدیره و بازرس های شرکت تعاونی خود انتخاب می کنند جلسات مجمع معمولا به صورت سالیانه و جلسات هیئت مدیره به صورت دو هفته یکبار برگزار می شود.
بالاترین مقام تصمیم گیرنده در شرکت های تعاونی مجمع می باشد. مجمع تعیین کننده اعضای هیئت مدیره است البته از طریق رای گیری هیئت مدیره شامل سمت های رئیس ، نایب رئیس ، منشی ، عضو اصلی هیئت مدیره و عضو علی البدل می باشد. بازرس تعاونی نباید با هیچ یک از اعضای هیئت مدیره نسبت فامیلی داشته باشد. مدیرعامل تعاونی نیز می تواند از اعضای هیئت مدیره یا بیرون از آن باشد.
در شرکت های تعاونی همه با هم برابرند و همه همکار یکدیگرند و از نظر نژاد، زبان، رنگ پوست، ملیت ، شغل و.... هیچ کدام از اعضا بر دیگری برتری ندارند، همچنین رشته تعاون و رفاه در دانشگاههای کشور دانشجو میپذیرد.
شرکت تعاونی عام:
شرکتی است که عضویت در آن برای عموم آزاد است (تعداد اعضا در این تعاونی حداقل 500 نفر و بر اساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص می شود و بایستی سهام آن را به عموم مردم عرضه نمایند.
شرکت تعاونی خاص:
شرکتی است که عضویت در آن به گروهی خاص مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان، زنان، پزشکان، وکلای دادگستری اعضاء هر صنف و مشاغل خاص و نظایر اینها با رعایت شرایط آزاد تعیین می شود و در نتیجه سهام آن فقط به افراد واجد شرایط واگذار می شود.
